طراحی UX چیست؟ تعریف کامل مفهوم تجربه کاربری

در طراحی UX رضایت کاربران از محصول در الویت قرار دارد، بصورت کلی محصولاتی که براساس علاقمندی های کاربران تولید می شوند نسبت به محصولاتی که جهت برآورده سازی نیازهای کسب و کار طراحی شده اند موفق تر بوده و درآمد بیشتری را به همراه خواهند داشت. در طراحی UX و مفهوم تجربه کاربری سعی می شود تا خواسته ها و نیازهای کاربران در الویت اصلی قرار گرفته و در کنار آن اهداف تجاری نیز پوشش داده شود.

برای اینکه وارد حوزه طراحی شوید نیاز است که در ابتدا بفهمید طراحی UX چیست و بصورت کامل با مفهوم تجربه کاربری در طراحی آشنا گردید.

اگر نتوانید مردم و رفتار آن ها را درک کنید، نمی توانید درک خوبی از طراحی داشته باشید.دیتر رمز

طراحی UX چیست؟

طراحی UX می تواند همان تجربه لذت بخش تعامل کاربران با یک سیستم در نظر گرفته شود که در آن احساسات، ادراکات و رفتارهای کاربران در حین استفاده تحت تاثیر قرار گرفته و تجربه لذت بخشی را برای کاربر به ارمغان می آورد. بنابراین با توجه به نکاتی که تا اینجا ذکر شد، طراحی تجربه کاربری (UX) در واقع فرآیند طراحی محصولات یا خدمات متناسب با علایق و نیازهای کاربران است و هدف آن نیز ارایه محصولات و خدمات به شکلی کاربردی، مفید و با استفاده آسان که در حین حال برای کاربران لذت بخش بوده یا حتی سبب ایجاد علاقه جهت استفاده مجدد از آن ها شود.

ما در دنیایی زندگی می کنیم که مردم انتظار دارند با کمترین تلاش راه حلی برای مشکلات خود بیابند اما وقتی یافتن اطلاعات یا راه حل ها خیلی پیچیده یا کند می شود، این احتمال وجود دارد که افراد به سادگی آن را رها کنند و هنگامی که افراد یک محصول یا یک وب سایت را رها می کنند، بازگرداندن آن ها کار بسیار دشواری خواهد بود.

در طراحی تجربه کاربری باید تمام جنبه های توسعه یک محصول نظیر برندسازی، طراحی رابط کاربری، قابلیت استفاده و عملکرد مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. برای مثال رنگ، شکل و اندازه یک دکمه ممکن است بر احساسات کاربران در رابطه با فرآیند پرداخت یا تعامل کلی آنها با یک وب سایت تاثیر داشته باشد.

طراحی تجربه کاربری در مقابل طراحی رابط کاربری

تجربه کاربری و رابط کاربری(UI) تقریبا با هم مشابه می باشند و در یک طرح یکدیگر را کامل می کنند. طراحی UI بر عناصر و المان هایی نظیر تایپوگرافی ها، رنگ ها، آیکن ها، انیمیشن ها و سایر مواردی که کاربران هنگام تعامل با یک برنامه یا یک وب‌سایت می‌بینند تمرکز می کند. طراحی تجربه کاربری نیز با اجزا و المان های بصری سر و کار دارد اما هدف اصلی بهبود تجربه ای است که کاربران از یک محصول خواهند داشت.

طراحی UX شکاف بین ویژگی های بصری یک محصول و قابلیت استفاده از آن را پر می کند.مجموعه طراحی

اگر شما یک خانه را در نظر بگیرید طراحی UI به دیوارها، پنجره ها، کف، پله ها، مبلمان و بصورت کلی دکوراسیون داخلی اشاره دارد. اما طراحی UX بیشتر در مورد ایمنی پله ها، نحوه گرمایش از کف، چیدمان اتاق ها، سیستم لوله کشی و تجربه کلی زندگی در خانه و احساس رضایت ساکنان توجه می کند.

تاریخچه UX، اصطلاح طراحی تجربه کاربری از کجا آمد؟

دون نورمن پژوهشگر و مدرس و دانشمند در حوزه علوم شناختی و نویسنده کتاب “طراحی موارد روزمره” اصطلاح “UX” را در سال 1993 اختراع کرد و اولین کسی بود که از آن در عنوان شغلی خود یعنی تحلیلگر تجربه کاربری استفاده کرد. نورمن این اصطلاح را ایجاد کرد زیرا اصطلاحات مشابهی مانند “رابط انسانی” و “قابلیت استفاده” بسیار محدود می باشند و نمی توانند جنبه های مختلفی از حوزه شناختی یک محصول را شامل شوند.

اما اصلاح UX می تواند جنبه های مختلفی را که کاربر می تواند توسط آن با محصول تعامل داشته باشد را پوشش داده و آن را در بر گیرد. اگر چه این اصطلاح در اوایل دهه 90 میلادی ظاهر شد اما این فرایند در گذشته های دورتر نیز توسط انسان ها مورد استفاده قرار می گرفته است و یونانیان باستان اولین افرادی بودند که از این فرایند استفاده می کردند.

در سال 1955 هنری دریفوس، طراح صنعتی اهل آمریکا، کتاب خود را به نام “طراحی برای مردم” منتشر کرد، در واقع او اصول اصلی ایجاد تجربه کاربری کارآمد و لذت بخش را در کتاب خود پایه گذاری کرد.

طراح UX

مسئولیت های طراح UX بسته به حوزه کاری و بزرگی شرکتی که در آن کار می کند متفاوت است. شرکت‌های کوچک یا استارت‌آپ‌ها معمولاً متخصصانی را استخدام می‌کنند که بتوانند تمام نیازهای طراحی UX آنها را برآورده کند از طرفی شرکت های بزرگتر تمایل بیشتری به استخدام یک متخصص در حوزه ای خاص مانند یک محقق UX، استراتژیست UX یا معمار UX دارند.

طراحان UX بایستی رفتار کاربران را ارزیابی کرده و مسئول بهینه سازی تعامل بین کاربر و محصولات شرکت می باشند تا کاربران بتوانند به بهترین شکل ممکن از محصولات و امکانات آن ها استفاده نمایند. در واقع طراح تجربه کاربری باید مشکلات و موانعی که کاربر ممکن است در استفاده از محصول داشته باشد را بخوبی شناخته و اصلاح نماید. اما شاید سوال کنید که مسئولیت های کلی طراح UX شامل چه چیزهایی می شود؟

• انجام تحقیقات و ارزیابی در حوزه شناختی کاربران
• تقسیر و بررسی بازخوردهای کاربران و تعاملی که آن ها با سیستم دارند
• ایجاد نمونه های اولیه یا وایرفریم های محصول
• تست و بررسی از لحاظ دسترسی و قابل استفاده بودن آن ها
• ساخت معماری اطلاعات و یا نقشه طراحی محصول
• و …

در بالا به برخی از مسئولیت هایی که بر دوش یک طراح تجربه کاربری است پرداختیم و با آن ها آشنا شدیم، اما علاوه بر این موارد نکات فنی نیز وجود دارد که بهتر است یک طراح UX با آن ها آشنایی نسبتا خوبی داشته باشد که در زیر این موارد را نیز برای شما بیان می کنیم.

• توانایی نیازسنجی و سناریو نویسی
• مصاحبه با کاربران و یا تدوین نظرسنجی های روان شناختی
• آشنایی با طراحی وایرفریم ها و نرم افزارهایی نظیر فیگما، ادوبی XD و سایر ابزارهای طراحی رابط کاربری
• آشنایی کلی با برخی روش های کدنویسی نظیر HTML، CSS، و جاوا اسکریپت می تواند در برخی حوزه ها مانند طراحی سایت مفید باشد

معماری اطلاعات یا Information Architecture

اگر شما قصد ساختن یک خانه را داشته باشید بایستی با یک معمار تماس بگیرید. علت این موضوع این است که شما می خواهید درک درستی از نحوه شروع و ساختن خانه خود داشته باشید و بدانید که چگونه و با چه هزینه و امکاناتی و از کجا فرایند ساخت خانه را آغاز نمایید. بنابراین درک درست و اصولی از فرایند انجام یک کار برای هر کسی از جمله طراح تجربه کاربری بسیار مهم و ضروری است و می تواند در پروژه نهایی بسیار تاثیرگذار باشد و در واقع کار معمار اطلاعات جمع آوری، بررسی و سازماندهی اطلاعات در حوزه مربوطه می باشد و هدف آن این است که کاربران بتوانند به آنچه نیاز دارند به راحتی دست پیدا کرده یا از آن استفاده نموده یا آن را تغییر دهند و در این میان با کمترین مسائل و مشکلات روبرو گردند.

تفکر طراح در معماری اطلاعات چگونه است؟

این تفکر برای حل مسئله است و در این حالت شما بایستی از دیدگاه کاربران به مسئله پیش روی خود نگاه کنید و سپس بعنوان یک طراح در مورد نتایج به دست آمده فکر کرده و برای آن ها راه حل مناسب و یا بهترین راه حل را انتخاب نمایید، این نوع تفکر را تفکر طراحی می نامند که در زیر به آن خواهیم پرداخت و می توانیم با آن بیشتر آشنا شوید.

تفکر طراحی بر روی 5 مرحله و اصل برای حل مسئله ساخته شده است که شامل : همدلی (Empathize)، تعریف (Define)، ایده پردازی (Ideate)، نمونه اولیه (Prototype)، تست و آزمایش (Test) می باشند.

• همدلی: کاربران را مورد بررسی قرار داده و دردها، مشکلات، انتظارات آن ها را شناسایی نمایید.
• تعریف: مشکلی که جوامع انسانی با آن روبرو هستند را شناسایی و بعنوان چالشی که شما و تیمتان قرار است آن حل کند تعریف نمایید.
• ایده پردازی: ایده هایی که به ذهنتان می رسد، حتی ایده های بد را مورد بررسی قرار دهید.
• نمونه اولیه: بعد از ایده پردازی، بهترین آن ها را روی کاغذ یا هر ابزار دیگری پیاده سازی نمایید.
• تست و آزمایش: قبل از اینکه با اطلاعات بدست آمده پروژه را آغاز کنید بهتر است نمونه اولیه را مورد بررسی و در معرض بازخوردهای کاربران قرار دهید تا رفتار کاربران نسبت به آن را شناسایی نمایید.

هر یک از مراحل تفکر طراحی ممکن است بارها تکرار شود و این فرایند به صورت متوالی اتفاق نمی افتد و ممکن است در یک پروژه بارها نیاز باشد مراحل قبلی بررسی و مورد ارزیابی قرار گیرند.